Сноска. Заголовок – в редакции приказа Министра просвещения РК от 06.05.2025 № 105 (вступает в силу со дня его подписания и распространяется на правоотношения, возникшие с 03.01.2025).

      В соответствии подпунктом 2) пункта 7 Протокола совещания под председательством Премьер-Министра Республики Казахстан от 29 июля 2024 года №16-04/07-1393, ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Внедрить пилотный проект по размещению государственного образовательного заказа на дошкольное воспитание и обучение с учетом ваучерного финансирования по получателям образовательных услуг (далее - Пилотный проект) с 1 января по 31 июля 2025 года.

      Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра просвещения РК от 06.05.2025 № 105 (вступает в силу со дня его подписания и распространяется на правоотношения, возникшие с 03.01.2025).
 
 

         1.      Кіріспе

         2.      Ханталапай ойынының тарихы мен маңызы

         3.      Ойынның ережелері мен түрлері

         4.      Ханталапай ойынының балабақшадағы тәрбиелік мәні

         5.      Ханталапай ойынының балалардың дамуына әсері

         6.      Ханталапай ойынының психологиялық аспектілері

         7.      Қорытынды

         8.      Пайдаланылған әдебиеттер:

Кіріспе

Ханталапай — қазақтың ұлттық ойындарының бірі болып табылады. Бұл ойын баланың дене бітімін, ой-өрісін, әлеуметтік дағдыларын дамытуға үлкен ықпал етеді. Ханталапай ойынын балабақшада қолдану арқылы балалардың бір-бірімен қарым-қатынас орнатуы, ережеге сай ойнау дағдылары қалыптасады, сондықтан да бұл ойын балалардың жан-жақты дамуына әсер етеді. Сонымен қатар, ханталапай ойыны қазақтың ұлттық мәдениеті мен дәстүрлерін балаларға таныстырудың бір әдісі болып табылады.

2. Ханталапай ойынының тарихы мен маңызы

Ханталапай ойынының тарихы қазақ халқының тұрмыс-салтында терең тамырланған. Ол ежелден ауыл балаларының арасында жиі ойнаған ойындардың бірі болып саналады. Ойынның атауы да қазақ тілінен шыққан, “хан” — басқарушы, “талапай” — тартып алу, аластау деген мағынаны білдіреді. Ойынның негізінде балалардың бір-бірінен қуып, заттарды жинау немесе алмасу процесі жатыр.

Қазақ халқының ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан ұлттық ойындарының ішіндегі ең қызықты әрі танымалдарының бірі ханталапай болып табылады. Бұл ойындар балаларға көңілді уақыт өткізумен қатар, олардың ақыл-ойын дамытып, физикалық белсенділікті арттырады.

3. Ойынның ережелері мен түрлері

Ханталапай ойынын ойнау үшін бірнеше адам қажет. Әдетте ойын бірнеше топқа бөлініп ойналады. Ойыншылардың санына байланысты ойынның ережелері де өзгеріп отырады. Мысалы, егер ойында көп адам болса, онда олар екі топқа бөлініп, әр топ бір-бірімен жарысады.

Ойынның негізгі ережелері:

         1.      Ойыншылардың бөлуі: Әдетте ойыншылар топқа бөлініп, әрқайсысына белгілі бір міндеттер беріледі.

         2.      Мақсаты: Ойынның мақсаты — белгілі бір затты тауып алып, оны өз тобына алып келу.

         3.      Құрылымы: Ойыншылар белгіленген алаңда бір-бірімен жарыса отырып, әртүрлі тапсырмаларды орындауы тиіс.

         4.      Уақыт шектеуі: Ойын әдетте белгілі бір уақыт аралығында өткізіледі, бұл балалардың жылдамдығын және реакциясын дамытады.

Ойынның түрлері:

         1.      Жалпы топпен ойнау: Барлық ойыншылар бір уақытта ойын алаңына шығып, бір-бірінен жарысады.

         2.      Топтарға бөлініп ойнау: Балалар екі топқа бөлініп, өзара жарысады, әр топтың өз мүшелері бір-біріне көмектесіп, мақсатты орындауға тырысады.

4. Ханталапай ойынының балабақшадағы тәрбиелік мәні

Ханталапай ойынының балабақшадағы орны ерекше. Ойын баланың әлеуметтік дағдыларын дамытуға, топта жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Балабақшадағы ойындар арқылы балалар тек көңілді уақыт өткізіп қана қоймай, бір-бірімен тіл табысып, өзара қарым-қатынас орнатуға үйренеді.

         1.      Әлеуметтік дағдыларды дамыту: Ойын арқылы балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасауға, ойынның ережесін орындауға үйренеді. Бұл олардың әлеуметтік дамуында маңызды рөл атқарады.

         2.      Топтық жұмыс: Ханталапай ойынында балалар топтарға бөлініп, командалық жұмыс жасап, ортақ мақсатқа жетуге тырысады.

         3.      Шығармашылық қабілеттерін арттыру: Ойынның түрлерінде балалар өздерін әртүрлі рөлдерде байқап көре алады, бұл олардың шығармашылық ойлау қабілеттерін дамытады.

         4.      Мәдениеттілік пен тәртіп: Ханталапай ойыны арқылы балалар ұлттық дәстүрлер мен мәдениетті түсінеді, сондай-ақ тәртіпті болуға дағдыланады.

5. Ханталапай ойынының балалардың дамуына әсері

Ханталапай ойыны балалардың бірнеше дағдыларын дамытатын ойын. Әсіресе баланың физикалық, танымдық, әлеуметтік және эмоционалдық дамуына үлкен ықпал етеді.

         •        Физикалық даму: Ойын барысында балалар түрлі қимыл-қозғалыстар жасайды, бұл олардың дене күштерін жетілдіріп, моторикасын дамытады.

         •        Танымдық даму: Ойын ережелерін түсініп, орындау барысында балалардың ойлау қабілеті дамиды.

         •        Эмоционалдық даму: Ойын кезінде балалар әртүрлі жағдайлармен кездесіп, эмоцияларын реттеуді үйренеді.

6. Ханталапай ойынының психологиялық аспектілері

Ойын балалардың психологиялық дамуына да зор әсер етеді. Ханталапай ойыны барысында балалар түрлі әлеуметтік және эмоциялық жағдайларға тап болады. Олар бір-бірімен қарым-қатынас орнатып, өздерінің қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырады. Ойын кезінде пайда болатын жеңіс пен жеңіліс сезімдері балалардың психологиясына әсер етеді.

         •        Жеңіс пен жеңіліс психологиясы: Балалар жеңіске жеткенде өздеріне деген сенімділігі артады, ал жеңілген жағдайда олар өздерінің қателіктерінен сабақ алады.

         •        Балааралық қатынастар: Ойын барысында балалар өзара ынтымақтастық, достық, өзара көмек көрсету сияқты қасиеттерді үйренеді.

7. Қорытынды

Ханталапай ойыны — балабақшадағы балалар үшін өте маңызды ойындардың бірі болып табылады. Ол балалардың дене дамуы, әлеуметтік дағдылары, эмоциялық тұрақтылығы мен психологиялық бейімділігін қалыптастыруға көмектеседі. Ойын арқылы балалар қазақтың ұлттық мәдениетімен танысып, өздерінің шығармашылық қабілеттерін дамытады. Сонымен қатар, ойын балабақшада балалардың бір-бірімен қарым-қатынас орнатуына, топтық жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Ханталапай ойыны — қазақ халқының ұлттық дәстүрлерін балаға таныстырудың тамаша тәсілі болып табылад

Пайдаланылған әдебиеттер

         1.      Байдолдаева, Г. Қ. (2012). Қазақ ұлттық ойындары мен олардың тәрбиелік мәні. Алматы: Қазақ университеті.

         2.      Жұматаева, С. (2010). Балабақшада балалармен ұлттық ойындар арқылы тәрбие беру. Астана: Ұлағат.

         3.      Ахметова, Б. Қ. (2011). Қазақ халқының ойын мәдениеті. Алматы: Мектеп.

         4.      Құсайынова, А. (2008). Балабақшадағы ойынның тәрбиелік маңызы. Шымкент: Ғылым.

«Здоровье - это физическая, гигиеническая, душевная, социальная культура человека».

 Прогулки, походы, экскурсии игры на свежем воздухе и.т.д. представляют собой один из важных организационных видов двигательной деятельности, в ходе которой решаются не только оздоровительные задачи, совершенствуются двигательные навыки и физические качества детей, повышается их «Да!», укрепляется здоровье, но и воспитывается любовь и эстетическое отношение к природе.

    Как известно, дети дошкольного возраста отличаются высокой степенью самостоятельности и организованности, что является важным условием для проведения различных игр, прогулок - походов, экскурсий! Большая значимость простейших экскурсий, туристических походов для физического развития дошкольников отмечена во многих исследованиях (В .Я. Лыкова, Л.В. Карманова).

Походы, экскурсии, могут быть разные, в зависимости от сезонных и погодных условий важно чтобы они были насыщены разнообразным двигательным содержанием: ходьба в разном темпе, подскоки, подвижные игры, спортивные упражнения, пробежки в медленном и среднем темпе и.т.д. при подборе упражнений учитывались индивидуальные возможности детей, их настроение. С целью повышения интереса детей к занятиям туризмом и закрепления приобретённых умений и навыков могут быть проведены спортивные игры - развлечения.

Родители, грамотный народ. Но хочется напомнить, что играть в компьютерные игры только можно не более 20мин. Телевизор смотреть на расстоянии не менее 2-Зм и не больше 15 – 30  мин. В зависимости от возраста ребёнка.

   Лучше погуляйте с ребёнком на свежем воздухе, научите его кататься на лыжах, коньках, зная, что они могут в дальнейшем ему пригодиться и ваш сын или дочь будут принимать активное участие в лыжных соревнованиях, а может и будущий фигурист перед вами, а как здорово вместе с семьёй побывать на нашей горнолыжной базе, или в аквацентре! Кстати есть семи которые каждый выходной проводят в Аквацентре, но их мало хотя, это просто здорово!

     Сейчас зима, дети очень охотно прокатились бы на санках, а ещё лучше если папа прокатит вех членов семьи. Не стесняйтесь тех мгновений, минут радости, счастья когда ВЫ всей семьёй   вместе!!! Отложите на несколько минут, часов,  свои дела ведь от их  ни куда не деться, а в замен вы приобретёте большее, любовь, взаимопонимание, веру.

    Так, зимой можно предложить детям построить снежную горку, вылепить снеговика, снежный лабиринт и организовать различные игры в соревновательной форме типа «Гонки санок», «Кто первый?!». «Не потеряйся» Подвижные игры способствуют всестороннему, гармоничному физическому и умственному развитию, тренирует координацию движений, ловкость и меткость. Игры проводимые на свежем воздухе закаливают организм, укрепляют иммунитет.

     Летом можно провести на поляне игру в футбол, игры с маленьким мячом, и ракеткой и.т.д.

    Но не смотря на это, мы в беседах с детьми слышим за частую, а вы знаете я сегодня победил бэтмона, а на одном из занятий увидев у ребёнка красные глаза и лопнувшие копиляры, узнала, что он играл в компьютерные игры пока не победил а ребёнку всего лишь третий год.

    Хочется спросить родителей этого малыша, зачем вы позволяете играть так долго? Чему он научится играя в эти игры? А в дальнейшем не исключено, что у этого ребёнка испортится зрение и врач пропишет ему очки.

   Движение доставляет детям радость и может служить хорошим средством повышения их умственной и физической работоспособности. И, главное, подвижные игры, походы, экскурсии с друзьями, родителями доставят ребёнку подлинную радость, которая проникает в глубины души и остаётся там на всю жизнь.

   Этот запас радости и станет основой жизни оптимизма, без которого человеку очень трудно состоять как личность!